Czym jest psychologia? 

Psychologia to nauka o duszy.

Ta definicja zakłada istnienie trwałej substancji duchowej, do której akty psychiczne przynależą jako akcydensy. Mianowicie dusza to substancjalny nośnik przedstawień i innych własności takich jak wrażenie, wyobrażenie, akt pamięci, akt woli, akt myślowy, pożądanie lub odraza, które są bezpośrednio postrzegalne tylko w doświadczeniu wewnętrznym. Możemy powiedzieć, że wszystko co ma zastosowanie do zjawisk psychicznych, możemy odnieść do przejawu substancji duchowej, czyli duszy. W każdym razie nikt nie neguje tego, że zjawiska psychiczne są faktem życia wewnętrznego.

W przeciwieństwie do nauk przyrodniczych badających właściwości ciał oraz ich prawa, i do których odnosi się doświadczenie zewnętrzne, psychologia zaistniała jako nauka poznająca własności i prawa duszy, które sami w sobie stwierdzamy bezpośrednio przez doświadczenie wewnętrzne, a drogą namysłu i wnioskowania przez analogię przypisujemy również innym. Zadaniem psychologii od samego początku jest przede wszystkim zbadanie czym jest dusza, następnie zaś ustalenie jej własności - które części przysługują wyłącznie jej, a nie ciału, czyli ukazanie natury duchowej. Te rozmyślania stają się pobudką do dalszego rozwoju psychologii jako nauki.

Ważnym pytaniem jest, czy wszystkie „części” i własności duszy są stanami ciała, czy też niektóre z nich nimi nie są. Jeżeli nie są, to wtedy mamy pewność, że jest ona (dusza) nieśmiertelna. Pytanie o nieśmiertelność nie figuruje wśród pytań, które rozważa psychologia. Ale jak powiedział Hamilton: „Co się tyczy nieśmiertelności, równie łatwo jest sobie pomyśleć, że łańcuch faktów świadomości daje się przedłużać w nieskończoność, jak pomyśleć, że jakaś substancja nigdy nie przestaje istnieć; i dowód, który jest dobry dla jednej z tych teorii, będzie też dobry dla innej”.

Warto również zauważyć, że Arystoteles na początku swojego dzieła „O duszy” wskazał psychologii honorowe miejsce wśród innych nauk. „Chociaż wiedzę uważamy za rzecz piękną i wartościową, przenosimy jednak jedną nad drugą już to dla jej większej subtelności, już to dla jej przedmiotu wznioślejszego i bardziej godnego podziwu. Dla tych obu racji musimy umieścić badanie duszy w rzędzie naczelnych nauk.”

Źródło i podstawę psychologii stanowi spostrzeżenie własnego wewnętrznego życia psychicznego oraz doświadczenia. Nigdy nie dowiedzielibyśmy się, czym jest poczucie głodu, miłości, radości, strachu, zwycięstwa, fascynacji, gdyby  spostrzeżenie wewnętrznie nie ukazywało tych przeżyć w postaci naszych własnych psychicznych zjawisk. Ważne jest, aby umieć odróżnić wewnętrzne spostrzeżenie od wewnętrznej obserwacji, która polega na ujmowaniu zjawiska poddanemu naszej uwadze. Przy zjawiskach psychicznych, które spostrzegamy wewnętrznie, jest to niemożliwe. Najwyraźniej to widać przy rożnych określonych stanach psychicznych. Spróbuj poobserwować swój gniew, który w tobie się rozpala. Przy zwróceniu na niego uwagi szybko stanie się mniejszy i w końcu zgaśnie – obiekt obserwacji zniknął. To jest powszechnym prawem psychologicznym: nigdy nie jesteśmy w stanie skierować naszej uwagi na przedmioty wewnętrznego spostrzeżenia. Wewnętrzne spostrzeżenie psychicznych zjawisk jest źródłem doświadczeń niezbędnych do badań psychologicznych i psychoterapeutycznych.

Ważnym aspektem psychologii jest poszukiwanie i odróżnianie prawdy obiektywnej i subiektywnej przed Bogiem oraz samym sobą, a także zgodności stanów i zjawisk psychicznych wobec siebie i świata zewnętrznego.

Fragment książki "Refleksja nad naturą umysłu"

PSYCHO-TERAPEUTYCZNY GABINET N1